Ukrayna münaqişəsi Avropanın Rusiya qazından asılılığını azaltdı və Brüsseli alternativ tərəfdaşlar axtarmağa sövq etdi. Bu baxımdan, Xəzər regionu Qərb ölkələri üçün lazım olan enerji təchizatını təmin etmək və Rusiyanın regional təsirini əks etdirmək üçün fundamental əhəmiyyət kəsb edir. Rusiya üçün Xəzər regionu iqtisadi və təhlükəsizlik baxımından vacibdir. Moskva ərazini özünün yaxın xaric hissəsi hesab edir və bu ölkələrin Rusiya Federasiyasının sərhədlərini qoruyan bufer zonası kimi işləməsinə ehtiyac duyur. Bölgə ölkələrinin bəziləri KTMT üzvü olduğundan və Moskvanın dəstəyindən, müttəfiqliyindən fərqli şəkildə asılı olduğundan, Rusiya ilə Qərb arasında çətin yekun qərar vermək məsələsi ilə qarşı-qarşıyadırlar. Bundan əlavə, bir neçə postsovet respublikasında rus azlıqları yaşayır. Buna görə də, bu ölkələr Avropa və ya ABŞ-ın təsirinə keçərsə, yerli rus azlıqları Krım, Donetsk və Luqanskda olduğu kimi daxili problemlər yarada və öz müqəddəratını təyinetmə tələb edə bilər…
Enerji əməkdaşlığı isə tam mənzərənin yalnız bir hissəsidir, çünki nəqliyyat sektorunun lazımi dəstəyi olmadan enerji əməkdaşlığını həyata keçirmək mümkün deyil. Bakı və Astana üçün müasir geosiyasi reallıqları nəzərə alaraq nəqliyyat əməkdaşlığının inkişafı strateji zərurətdir. Orta Dəhliz kimi tanınan Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu (TİTR) beynəlxalq ticarətin təməl daşına çevrilir və bu, hər iki ölkə üçün problemlər və imkanlar yaradır. İmkanlar göz qabağındadır, çünki bu layihədə iştirak hər iki ölkəyə siyasi təsir imkanlarını artırmaqla yanaşı, Bakı və Astanaya öz iqtisadi potensialını artırmağa imkan verir. Nəhayət, Avropa İttifaqı enerji idxalını şaxələndirmək, ticarətini və Asiya ilə əlaqəsini yaxşılaşdırmaq üçün Xəzər dənizi regionuna strateji region kimi baxsa da, investisiyaların və maliyyə bazarlarının tədricən Şərqə doğru irəlilədiyini qiymətləndirməmək mümkün deyil…
Pərviz Əliyev, politoloq
P.S. Bu arada Putin halhazırda Qırğızıstan rəhbəri Sadır Japarov ilə telefon danışığı aparır…
