Bayden ABŞ-ın görünməmiş yeni nüvə strategiyasını təsdiqlədi - NYT

Mart ayında ABŞ prezidenti Co Bayden Çinin nüvə imkanlarının genişləndirilməsinə yönəlmiş məxfi nüvə strateji planını təsdiqləyib.

Bu barədə Qaynarinfo "The New York Times”a istinadən xəbər verir.

Yeni strategiya "nüvə silahlarının istifadəsinə dair Təlimat" (Nuclear Employment Guidance) adlanır və ABŞ-ın Rusiya, Şimali Koreya və Çin ilə münaqişə ehtimalını nəzərdə tutur.

Nəşr qeyd edir ki, tarixdə ilk dəfə olaraq bir neçə dövlətin potensial təhlükə kimi qəbul edildiyi strategiya qəbul edilib. Sənəd yüksək məxfiliyə malikdir - yalnız bir neçə kağız nüsxəsi müəyyən sayda Pentaqon rəsmiləri üçün əlçatandır.

Ağ Ev strategiyanı rəsmən açıqlamayıb. Bununla belə, iki yüksək vəzifəli administrasiya rəsmisi baş verən dəyişikliklər barədə nəşrə məlumat verib. Belə ki, Massaçusets Texnologiya İnstitutundan Pentaqonun keçmiş nüvə silahı strateqi Vipin Naranq qeyd edib ki, prezident Bayden "Çinin nüvə arsenalının ölçüsündə və müxtəlifliyində nəzərəçarpacaq artım nəzərə alınmaqla, bu yaxınlarda nüvə silahının istifadəsi ilə bağlı yenilənmiş təlimat verib”.

"Keçmişdə amerikalı rəqiblərin Amerika nüvə arsenalı qarşısında üstünlük əldə etmək nüvə təhdidlərini əlaqələndirə biləcəyi çətin görünürdü. Lain Rusiya və Çin tərəfdaşlığı inkişaf etdirir və Şimali Koreya və İranın Ukraynadakı müharibə üçün Rusiyaya verdiyi adi silahlar Vaşinqtonun düşüncəsini kökündən dəyişib”, - deyə "The New York Times” yazır.

Nəşr qeyd edir ki, Rusiya və Çin artıq birgə hərbi təlimlər keçirir. Kəşfiyyat orqanları Rusiyanın bunun müqabilində Şimali Koreya və Çinin raket proqramlarına kömək edib-etmədiyini müəyyən etməyə çalışır.

Bayden, Almaniya və Böyük Britaniya liderləri ilə birlikdə Çin və Hindistanı açıq şəkildə bəyan etməyə məcbur etdi ki, Ukraynada nüvə silahından istifadənin heç bir mənası yoxdur və böhran ən azı müvəqqəti olaraq səngidi.

"Bu, mühüm məqam idi. Biz radikallaşmış Rusiya ilə qarşılaşırıq; nüvə silahının adi münaqişədə istifadə olunmayacağı fikri artıq təhlükəsiz fərziyyə deyil", - Dövlət Departamentinin və Milli Təhlükəsizlik Şurasının keçmiş yüksək rütbəli rəsmisi Riçard Haas deyib.

Yeni strategiyada Çinin prioriteti prezident Si Szinpinin rəhbərliyi altında ölkənin nüvə qüvvələrinin sürətli genişlənməsi tempini əks etdirir. Qeyd edilir ki, o, əvvəlki "minimum çəkindirmə” strategiyasından imtina edib və Vaşinqton və Moskvanın arsenallarının səviyyəsinə çatmağa, hətta onu da keçməyə çalışır. Nəşr qeyd edir ki, Çin son illərdə öz nüvə imkanlarını fəal şəkildə genişləndirir, ilk dəfə kommersiya peyk görüntülərində görünən yeni raket buraxılış yerləri tikir.

ABŞ-ın nüvə strategiyasındakı dəyişikliklərə Şimali Koreyadan gələn nüvə təhlükəsinin artması da səbəb olub. Kim Çen İnın hakimiyyəti dövründə Pxenyan nüvə arsenalını iki dəfə artırıb və bu gün onun 60-dan çox nüvə silahı var. Arsenalın genişləndirilməsi, Moskva və Pekindən gələn təhdidləri əlaqələndirmək imkanını nəzərə alaraq, Şimali Koreyanı ABŞ üçün getdikcə daha ciddi problemə çevirir.

Yeni strategiya Moskva və Pekinin hərbi əməkdaşlığının dərinləşməsi nəticəsində yaranan Rusiya, Çin və Şimali Koreya arasında koordinasiyalı hərəkətlərin mümkünlüyünü də nəzərə alır. Rusiya və Çin artıq birgə hərbi təlimlər keçirir və ABŞ kəşfiyyatı Moskvanın Ukraynadakı müharibə üçün silah tədarükü müqabilində Şimali Koreya və İranın raket proqramlarına yardım edib-etmədiyini müəyyən etməyə çalışır.

Sənəddə o da qeyd olunur ki, 2025-ci ilin yanvarında vəzifəsinin icrasına başlayacaq ABŞ-ın yeni prezidenti üç il əvvəlki vəziyyətdən köklü şəkildə fərqli və olduqca qeyri-sabit nüvə mühiti ilə üzləşəcək. Nəşr xatırladıb ki, Rusiya prezidenti Vladimir Putin dəfələrlə Ukraynaya qarşı nüvə silahından istifadə etməklə hədələyib və ABŞ-ın yeni nüvə strategiyasında bütün bu təhdidlər nəzərə alınıb.

Bundan əlavə, NYT qeyd edir ki, Çin ABŞ-la nüvə təhlükəsizliyi üzrə dialoqu dayandırıb, bu isə əvvəllər ehtiyatsızlıqdan nüvə eskalasiyası riskinin qarşısının alınmasında mühüm addım kimi qiymətləndirilirdi. Qeyd olunur ki, Birləşmiş Ştatlar sonuncu dəfə 2023-cü ilin payızının sonlarında, Bayden və Si arasında Kaliforniyada keçirilən görüşdən bir qədər əvvəl danışıqlar aparıb və orada ölkələr arasında münasibətləri bərpa etməyə çalışıblar. Bununla belə, Çin tərəfi artıq Amerikanın Tayvana silah tədarükü səbəbindən növbəti danışıqlara maraqlı olmadığına eyham vurub. 

Nəşr qeyd edir ki, Baydenin strategiyası eyni zamanda Rusiya, Çin və Şimali Koreyanı cilovlamağa yönəlib. Qeyd olunur ki, bu, ABŞ-ın nüvə siyasəti üçün görünməmiş çağırışdır.